| Procedury postępowania w sytuacji zagroŻenia PZS im. Jana Pawła II w Żmigrodzie |
Procedury postępowania w sytuacji zagrożenia
- Niniejszy dokument przedstawia strategie działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz procedury postępowania interwencyjnego szkoły w sytuacjach zagrożenia dzieci i młodzieży.
Podstawy prawne stosowanych procedur:
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich Dz. U. z 1982 r. nr 35 poz. 228 z p. zm. – tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. nr 11 poz. 109 oraz przepisy wykonawcze w związku z ustawą.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Dz. U. nr 35, poz. 230 z p. zm.
Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Dz. U. z 2003 r. nr 24, poz. 198.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz. U. nr 30, poz. 179 z p. zm.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty Dz. U. z 1996 r. nr 67, poz. 329 z p. zm.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem Dz. U. nr 26, poz. 226.
Definicja zachowania agresywnego i przemocowego.
W psychologii agresja oznacza „działanie skierowane przeciwko osobom lub przedmiotom, wywołującym u jednostki niezadowolenie lub gniew”. Agresja może występować w postaci fizycznej lub słownej, może przejawiać się w formie bezpośredniej – skierowanej na osobę lub rzecz wywołującą uczucie wrogości i w formie przemieszczonej – skierowanej na obiekt zastępczy. Wśród naukowców zajmujących się zjawiskiem agresji nie ma zgodności na temat jej źródeł. Do dziś nie został bowiem rozstrzygnięty spór o to, czy ma ona charakter wrodzony, czy nabyty. Ch.N.Cofer i M.H. Appley wyróżniają cztery koncepcje dotyczące źródeł agresji. Według jednej z nich agresja jest instynktem. Druga ujmuje ją jako reakcję na frustrację, trzecia traktuje jako nabyty popęd, a czwarta uznaje zachowania agresywne jako wyuczone przez wzmacnianie.
Pojęć agresja i przemoc niejednokrotnie używa się zamiennie. Definicje przemocy zawierają trzy podstawowe kryteria: rodzaj zachowania, intencje i skutki.
Przemoc – to zachowania agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grupy osób, /…/ w wyniku których inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych. Jest to bezpośrednie oddziaływanie jednego człowieka na drugiego w celu zmuszenia go, wbrew jego woli, do zmiany zachowań, zmiany systemu wartości bądź poglądów w jakiejś sprawie. Działanie takie stwarza sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu lub psychicznemu.
Przemoc powstaje zwykle na podłożu emocjonalnym, ale czasem jest działaniem ściśle i dokładnie zaplanowanym zarówno pod kątem doboru ofiar, zastosowanych form przemocy, a także celów, które napastnik zamierza osiągnąć. Według J. Mellibrudy przemoc jest zawsze intencjonalna, narusza prawa i dobra osobiste jednostki, zawsze powoduje szkody. Przemoc ma tendencje do powtarzania się, jest często rozpaczliwym zagłuszeniem poczucia niemocy. Za przemoc odpowiedzialny jest sprawca, bez względu na to, co zrobiła ofiara. Niektóre przejawy grożenia przemocą są w istocie aktami przemocy. Czynniki ryzyka wystąpienia zachowań agresywnych i przemocowych mogą tkwić w środowisku rodzinnym, szkolnym lub w grupie rówieśniczej. Zachowania tego typu mogą być również generowane przez środki masowego komunikowania czy gry komputerowe albo wynikać z cech osobowych jednostki. W opracowanych procedurach przyjęto następujące sformułowania i definicje:
Przez zachowanie agresywne rozumie się następujące zachowania:
Celowe popychanie, kopanie;
Bójki;
Stworzenie zagrożenia dla życia i zdrowia własnego i innych – posiadanie niebezpiecznych przedmiotów (środki pirotechniczne, łańcuchy, noże, zapalniczki, kije, itp.), używanie ognia na terenie szkoły, posiadanie niebezpiecznych substancji;
Wulgarne zachowanie, lekceważący i arogancki stosunek do uczniów i pracowników szkoły;
Nie respektowanie zarządzeń obowiązujących na terenie szkoły;
Wymuszanie, zastraszanie, podżeganie do bójek, wyzywanie;
Dewastowanie mienia szkolnego i cudzej własności, itp.
Przez zachowanie przemocowe rozumie się:
Powtarzające się dręczenie psychiczne i fizyczne;
Ciągłe zastraszanie;
Powtarzające się konflikty koleżeńskie.
Rozmowa z osobą będącą świadkiem zdarzenia (dyrektor, nauczyciel, pracownik obsługi, inna osoba dorosła przebywająca na terenie szkoły, zwracająca uwagę na niewłaściwe zachowanie ucznia) – rozmowa bezpośrednio po zaistniałym zachowaniu sprzecznym z przyjętymi zasadami. Rozmowa ma na celu przypomnienie panujących zasad i zwrócenie uwagi no to, że uczeń nie powinien w taki sposób postępować.
Rozmowa z wychowawcą klasy – następuje po zwróceniu uwagi na niewłaściwe zachowanie innego pracownika szkoły lub ucznia, który był świadkiem danego zdarzenia. Rozmowa ma na celu, podobnie jak wyżej, przypomnienie panujących zasad i zwrócenie uwagi no to, że uczeń nie powinien w taki sposób postępować. Wychowawca informuje ucznia, że jeśli dane zachowanie się powtórzy, zostaną wyciągnięte dalsze konsekwencje.
Rozmowa z dyrektorem szkoły – ma miejsce wówczas, gdy po rozmowie z wychowawcą klasy, uczeń nadal postępuje niewłaściwie. Dyrektor szkoły w rozmowie informuje o tym, że jeśli dane zachowanie się nadal powtórzy to zostaną wobec ucznia wyciągnięte dalsze konsekwencje.
Upomnienie – stosuje się, gdy uczeń poważnie naruszył normy i zasady panujące w szkole. Upomnienie nie powoduje natychmiastowego obniżenia oceny z zachowania, lecz ma wpływ na ocenę z zachowania na koniec semestru. Jest odnotowane w dzienniku szkolnym. Upomnienie może udzielić wychowawca lub dyrektor szkoły.
Upomnienie wychowawcy na forum klasy – stosowane, gdy upomnienie indywidualne nie jest skuteczne. Udziela się go w obecności całego zespołu klasowego. Zapisuje się go w dzienniku szkolnym, ma ono wpływ na ocenę z zachowania na koniec semestru.
Nagana wychowawcy – stosuje się, gdy uczeń poważnie naruszył normy i zasady panujące w szkole. Zapisuje się ją w dzienniku szkolnym, ma ona wpływ na ocenę z zachowania na koniec semestru.
Nagana Dyrektora Szkoły – nagana skutkuje natychmiastowym obniżeniem oceny z zachowania i odpowiednim wpisem w dzienniku szkolnym. Stosuje się ją w przypadku znacznego złamania reguł i zasad panujących na terenie szkoły, bądź czynu o bardzo dużej szkodliwości.
O obowiązujących w szkole procedurach wychowawcy klas informują:
Uczniów, podczas pierwszych lekcji wychowawczych;
Rodziców, podczas pierwszego spotkania z rodzicami w każdym roku szkolnym. Powyższe procedury są dostępne w pokoju nauczycielskim szkoły i na stronie szkoły.
I. Procedury postępowania w sytuacjach zachowania agresywnego ze strony uczniów:
W każdym przypadku, gdy uczeń jest świadkiem wypadku, pobicia, agresywnego zachowania bądź innego zdarzenia sprzecznego z normami i zasadami obowiązującymi na terenie szkoły natychmiast zgłasza zaistnienie danego faktu najbliżej znajdującej się osobie dorosłej:
nauczyciel
wychowawca
pedagog
psycholog
dyrektor szkoły
W sytuacjach objętych procedurami uczeń ma obowiązek podporządkować się do poleceń wszystkich pracowników szkoły.
II. Procedura zachowania się w przypadku czynu o stosunkowo niskiej szkodliwości (np. celowe popchnięcie, kopnięcie, wyzywanie):
Pracownik szkoły:
Zdecydowanie i stanowczo, nie wdając się w dyskusje, przerwanie negatywnych zachowań sprawcy wobec ofiary;
Rozdzielenie stron;
Ustalenie granic: nie dopuszczenie do przejawów agresji wobec siebie jako osoby interweniującej;
Ocena zagrożenia i podjęcie decyzji o rodzaju interwencji;
Rozmowa z uczniem – zwrócenie uwagi na jego niewłaściwe zachowanie;
Zgłoszenie zaistniałego zdarzenia wychowawcy klasy.
Wychowawca
Rozmowa z uczniem;
Poinformowanie o zdarzeniu pedagoga szkolnego;
Gdy dane zdarzenie powtórzy się więcej niż 3 razy – upomnienie wychowawcy i odpowiednizapis w dzienniku szkolnym;
Gdy uczeń nadal nie reaguje na upomnienie – poinformowanie rodziców o zaistniałym fakcie;
Upomnienie dyrektora szkoły i obniżenie oceny z zachowania.
Procedura zachowania się w przypadku czynu o dużej szkodliwości (np. stworzenie zagrożenia dla życia i zdrowia siebie lub innych, uszkodzenie ciała itp.):
Pracownik szkoły
Zdecydowanie, stanowczo słownie, nie wdając się w dyskusje, całkowite przerwanie negatywnych zachowań sprawcy wobec ofiary;
Rozdzielenie stron;
Ustalenie granic: nie dopuszczenie do przejawów agresji wobec siebie jako osoby interweniującej;
Ocena zagrożenia i podjęcie decyzji o rodzaju dalszej interwencji;
Udzielenie pierwszej pomocy ofierze zdarzenia i zabezpieczenie miejsca zdarzenia;
Wezwanie pomocy medycznej w razie konieczności;
Wezwanie wychowawcy (w przypadku jego nieobecności dyrektora szkoły lub jego zastępcy) rozpoczęcie procedury wobec sprawcy zdarzenia;
Wychowawca
Rozmowa indywidualna ze sprawcą zdarzenia – poinformowanie go o poważnym naruszeniu obowiązujących zasad, poinformowanie o dalszym toku postępowania.
Powiadomienie pedagoga/psychologa oraz dyrekcji o zaistniałym zdarzeniu.
Powiadomienie rodziców sprawcy i ofiary zaistniałego zdarzenia.
Dyrektor szkoły
Ustalenie okoliczności zdarzenia – wysłuchanie stron.
Wezwanie rodziców – powiadomienie ich o zaistniałym fakcie.
W przypadku poważnego wykroczenia – wezwanie policji i przeprowadzenie rozmowy z uczniem w obecności rodziców, wychowawcy i dyrektora szkoły.
Nagana Dyrektora szkoły – odpowiedni zapis w dzienniku szkolnym.
Obniżenie oceny z zachowania.
III. Procedury postępowania w sytuacjach przemocy ze strony uczniów ( powtarzające się dręczenie psychiczne i fizyczne, zastraszanie, zjawisko tzw. bójki, wyzywanie, itp. )
W tym przypadku stosuje się procedury takie jak w przypadku zachowania agresywnego o dużej szkodliwości.
IV. Procedura postępowania w sytuacji podejrzenia o cyberprzemoc na terenie szkoły:
Czynności wstępne
W celu sprawnej reakcji i realizacji procedury należy dokonać ustaleń:
wyznaczenie sposobu zgłaszania informacji o cyberprzemocy,
poinformowanie o tym uczniów i ich rodziców,
uwzględnienie kar za stosowanie cyberprzemocy w statucie szkoły
Zgłoszenie podejrzenia o cyberprzemoc
Zgłoszenia o tym, że uczeń szkoły stał się ofiarą cyberprzemocy, najczęściej dokonuje poszkodowany uczeń, jego rodzice lub koledzy, ale zgłoszenia może dokonać każdy, kto poweźmie wiedzę o takim zdarzeniu.
W szkole powinna istnieć możliwość anonimowego dokonania zgłoszenia o cyberprzemocy. Uczniowie mogą zgłaszać problemy, bez podawania swojego nazwiska, do skrzynki samorządu uczniowskiego.
Uczniów należy uprzedzić, że, zgłaszając cyberprzemoc, powinni poinformować, w jaki sposób można sprawdzić prawdziwość zgłoszenia: podać adres strony internetowej lub innego miejsca, w którym widnieje kompromitujące zdjęcie czy obraźliwy wpis.
Sprawdzenie prawdziwości zgłoszenia
Osoba, która otrzymała informację o cyberprzemocy w szkole,zgłasza ten fakt pedagogowi lub psychologowi szkolnemu.
Wyznaczona osoba, po otrzymaniu informacji, sprawdza ich prawdziwość; może to zrobić z pomocą nauczyciela informatyki, jeśli istnieje taka potrzeba.
Zabezpieczenie dowodów
Nauczyciele zabezpieczają, rejestrują dowody świadczące o zastosowaniu cyberprzemocy, notują i zabezpieczają wszystkie dane, które odnajdą: adres strony www, nazwę użytkownika, profil, numer telefonu itd. (w zależności od formy zastosowanej przez sprawcę),treść wpisu, listu czy SMS – a, a także datę i godzinę odnalezienia dowodów.
Ustalenie okoliczności zdarzenia
Nauczyciele podejmują próbę ustalenia okoliczności zdarzenia i ewentualnych świadków.
Wyznaczone osoby analizują zdarzenie i podejmują decyzjew kwestii dalszych działań. W zależności od wagi zdarzenia i od potrzeb w tej części postępowania może uczestniczyć pedagog, psycholog, wychowawcy, sprawcy, ofiary i dyrektor szkoły.
Identyfikacja sprawcy
W trakcie analizowania okoliczności zdarzenia następuje próba identyfikacji sprawcy (z pomocą nauczyciela informatyki) i ustalenia, czy jest on uczniem szkoły. Nie zawsze jest to możliwe, gdyż, dokonując aktu cyberprzemocy, sprawcy bardzo często posługują się fałszywą tożsamością, np. zakładają konta nieistniejących, wymyślają dane lub podszywają się pod inną osobę, np. pożyczając telefon. W tej drugiej sytuacji nauczyciele mają możliwość porozmawiania z właścicielem na temat tego, komu pożyczył telefon lub komu udostępnił swoje hasła, umożliwiając używanie konta lub profilu w serwisach społecznościowych. To może pomóc zidentyfikować prawdziwego sprawcę.
Jeśli ofiara cyberprzemocy ma podejrzenie, kto może być sprawcą, należy potraktować to poważnie i porozmawiać z osobą podejrzewaną – uczniowie czasem są w konflikcie, grożą sobie lub mają na koncie różne zaczepki, dokuczanie sobie czy wcześniejsze podobne zachowania. Być może ujawniony akt cyberprzemocy jest kolejnym ze strony tego samego agresora i ofiara wie, kto nim jest.
W celu ustalenie sprawcy można także rozmawiać z uczniami klasy ofiary. Cyberprzemocy najczęściej dokonują koledzy z tej samej szkoły, a nawet klasy, jest więc bardzo duże prawdopodobieństwo, że część z nich wie, kto jest sprawcą.
Gdy uda się zidentyfikować sprawcę – należy mu nakazać natychmiastowe usunięcie obraźliwych lub szkodliwych treści i wyciągnąć konsekwencje adekwatne do wykroczenia.
Jeśli ustalenie sprawcy się nie powiedzie, a zostało złamane prawo -należy poinformować o tym policję.
Należy wówczas skontaktować się z dostawcą usługi w celu usunięcia z sieci krzywdzących materiałów. Do podjęcia takiego działania zobowiązuje administratora serwisu art. 14 Ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną
Na wniosek policji dostawca usługi internetowej oraz operator sieci komórkowej podadzą dane sprawcy cyberprzemocy.
Sytuacje, w których należy zgłosić sprawę do sądu rodzinnego:
jeśli rodzice sprawcy odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły,
gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki wychowawcze, a ich zastosowanie
nie przynosi pożądanych rezultatów.
Zgłoszenia dokonuje dyrektor lub wyznaczona przez niego osoba.
Sytuacje, w których należy zgłosić sprawę na policję, to sytuacje przemocy z naruszeniem prawa: groźby karalne, propozycje seksualne, publikowanie nielegalnych treści. Zgłoszenia dokonuje dyrektor lub wyznaczona przez niego osoba.
Działania wobec sprawcy cyberprzemocy
Konsekwencje i rodzaj działań wobec sprawcy uzależnione będą od tego, czy jest on uczniem szkoły, czy nie. Jeśli nie – działania podejmuje policja. Jeśli tak – działania należą do szkoły, a policja reaguje, jeśli ranga czynu popełnionego przez sprawcę tego wymaga.
Jeśli sprawcą był uczeń – należy o tym natychmiast poinformować jego rodziców.
Jeśli sprawcą przemocy jest uczeń szkoły, należy najpierw przeprowadzić z nim rozmowę na temat jego zachowania. W rozmowie powinni uczestniczyć nauczyciele biorący udział w rozwiązywaniu sprawy, pedagog i psycholog szkolny, wychowawca ucznia, a także jego rodzice. Celem rozmowy powinno być dowiedzenie się jak najwięcej o okolicznościach zajścia, jego przyczynach, ale także poszukanie możliwości rozwiązania sytuacji konfliktowej, form zadośćuczynienia wobec ofiary.
Wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy, zgodnie z zapisami statutu szkoły, uwzględniające rozmiar i rangę szkody, czas trwania działań sprawcy, szkodliwość czynu i celowość działań, świadomość konsekwencji, np. w zależności od wieku ucznia.
Objęcie sprawcy opieką psychologiczno – pedagogiczną w celu uświadomienia mu konsekwencji jego działań, pomocy w zmianie jego postawy i postępowania.
Działania wobec ofiary cyberprzemocy
Tuż po potwierdzeniu zgłoszenia przemocy – należy otoczyć opieką jej ofiarę. W rozmowie z uczniem należy ustalić, jakie działania powinny zostać podjęte oraz powiadomić o zajściu rodziców ucznia. Uczeń powinien otrzymać informację o całkowitym wsparciu, gotowości pomocy ze strony szkoły oraz wyciągnięciu konsekwencji wobec sprawcy.
Uczeń będący ofiarą powinien otrzymać poradę jak ma się zachować, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i nie doprowadzać do eskalacji prześladowania – nie usuwać żadnych dowodów winy sprawcy, nie wchodzić w kontakt ze sprawcą poprzez internet, natychmiast zgłosić dorosłym wszelkie akty przemocy.
Sytuacja szkolna ucznia powinna być monitorowana przez wychowawcę, pedagoga szkolnego oraz innych nauczycieli, aby uniknąć ewentualnych ataków zemsty ze strony ukaranego sprawcy.
Sporządzenie dokumentacji z zajścia
Osoba wyznaczona do realizacji procedur postępowania w sytuacji cyberprzemocy zobowiązana jest do sporządzenia notatki służbowej z rozmów ze sprawcą, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia.
Dokument powinien zawierać datę i miejsce zdarzenia, dane osób biorących w nim udział i świadków oraz opis ustalonego przebiegu wydarzeń, wraz z zabezpieczonymi dowodami.
V. Postępowanie w sytuacji agresywnego zachowania pracownika szkoły wobec ucznia (wyzwiska, szarpanie, uderzenia, zniszczenie lub zabranie mienia ucznia – z wyjątkiem przedmiotów niedozwolonych):
Na wniosek ucznia lub pracownika szkoły lub rodzica, dyrekcja szkoły przeprowadza niezwłocznie postępowanie wyjaśniające ze stronami konfliktu;
W przypadku potwierdzenia się zarzutów – podjęcie przez dyrektora szkoły postępowania dyscyplinarnego wobec pracownika powiadomienie odpowiednich organów zgodniez Ustawą z dn. 26 stycznia 1982 r Karta Nauczyciela.
VI. Procedura postępowania w przypadku zakłócania przez ucznia toku lekcji:
Definicja: Przez zakłócenie toku lekcji należy rozumieć wszelkie działania uczniów uniemożliwiające normalną realizacje zajęć dydaktycznych i wychowawczych (wulgarne zachowanie w stosunku do rówieśników, nauczyciela, głośne rozmowy, spacery po sali, brak reakcji na polecenia nauczyciela).
Nauczyciel
Słowne zwrócenie uwagi na niewłaściwe zachowanie ucznia;
Próba uspokojenia sytuacji w klasie;
W przypadku konfliktu między uczniami – rozdzielenie stron;
W przypadku braku reakcji ze strony ucznia – poinformowanie o dalszych konsekwencjach zgodnych ze Statutem Szkoły;
Powiadomienie wychowawcy klasy po zakończeniu lekcji;
Wychowawca
Rozmowa wychowawcy klasy, zwrócenie uwagi na niewłaściwe zachowanie i dalsze konsekwencje.
W przypadku powtórzenia się zachowania lub czynu o dużej szkodliwości – upomnienie, sporządzenie odpowiedniej adnotacji w dzienniku szkolnym.
W przypadku braku reakcji na interwencję nauczyciela i wychowawcy,powiadomienie dyrekcji szkoły.
Obniżenie oceny z zachowania.
Konsekwencje: zgodne ze Statutem Szkoły.
Pedagog/psycholog szkolny
W przypadku gdy nauczyciel prowadzący zajęcia nie potrafi opanować sytuacji w klasie wysyła gospodarza klasy po pedagoga szkolnego.
Pedagog/psycholog zobowiązany jest udać się do wskazanej klasy i ustalić tożsamość przeszkadzających uczniów, a w razie konieczności do zabrania ich z sali lekcyjnej do swojego gabinetu lub w uzasadnionych przypadkach do gabinetu dyrektora.
Pedagog/psycholog szkolny przeprowadza rozmowę z uczniami i ustala konsekwencje zachowania w zależności od popełnionego wykroczenia.
Jeżeli uczeń w sposób poważny naruszył zasady obowiązujące w szkole – na wniosek pedagoga wychowawca powiadamia rodziców ucznia o jego zachowaniu;
Jeżeli przyczyną zakłócania toku lekcji były przypadki określone w innych procedurach, należy postępować według tych procedur;
Nie należy zakłócać toku lekcji innym nauczycielom, których uczniowie popełnili wykroczenie. Niedopuszczalne jest wypraszanie przeszkadzającego ucznia z sali lekcyjnej oraz wysyłanie go w czasie lekcji do wychowawcy, pedagoga szkolnego lub dyrekcji szkoły.
VII. Postępowanie w sytuacji naruszenia nietykalności osobistej nauczyciela lub pracownika szkoły (obelżywe wyzwiska, groźby, opluwanie, przyczepianie karteczek, rzucanie przedmiotami, agresja fizyczna, zabranie przedmiotu należącego do nauczyciela lub pracownika szkoły)
Powiadomienie wychowawcy, pedagoga, dyrekcji, rodziców i ew. kuratora sądowego;
Przeprowadzenie rozmowy przez dyrektora szkoły ze sprawcą;
Powiadomienie policji i sądu rodzinnego;
VIII. Postępowanie w sytuacji posiadania przez ucznia przedmiotów niedozwolonych na terenie szkoły (ostre narzędzia np. nóż, żyletka, kastet itp.):
Wszyscy pracownicy szkoły zobowiązani są do:
Nakłaniania ucznia do oddania niebezpiecznego przedmiotu, (jeżeli uczeń odmawia oddania przedmiotu zabronionego należy go poinformować, że ma obowiązek oddać niebezpieczny przedmiot do depozytu);
Powiadomienie wychowawcy klasy oraz pedagoga szkolnego;
W przypadku dalszej odmowy, uczeń ponosi konsekwencje za złamanie regulaminu szkolnego; – w przypadku, gdy użycie zabronionego przedmiotu może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia natychmiastowe powiadomienie dyrekcji szkoły i podjęcie działania zmierzającego do zapewnienia bezpieczeństwa innym uczniom, odizolowanie ucznia;
Wezwanie rodziców do szkoły, powiadomienie o konsekwencjach czynu;
Wezwanie policji;
Rewizja przeprowadzona przez policję w obecności rodziców ucznia;
Powiadomienie kuratora sądowego, gdy uczeń jest pod jego opieką;
Nagana Dyrektora szkoły, obniżenie oceny z zachowania.
IX. Procedura postępowania w przypadku używania przez ucznia telefonu komórkowego podczas lekcji:
Uczeń nie może używać telefonu komórkowego w czasie lekcji bez zgody nauczyciela
X. Postępowanie w przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki:
Nauczyciel zachowując środki ostrożności, w obecności drugiej osoby (nauczyciel, pedagog, pracownik szkoły) zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje (o ile to jest możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy;
O zaistniałym fakcie informuje dyrektora szkoły, który ma obowiązek wezwać policję;
Powiadomienie pedagoga/psychologa szkolnego;
Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.
XI. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń, który używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji, nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:
Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy;
Wychowawca informuje o fakcie pedagoga/psychologa oraz Dyrektora Szkoły;
Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności;
W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym;
Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadalz wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka Dyrektor Szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. Nieletnich);
Podobnie, w sytuacji gdy, szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych, (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem, itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, Dyrektor Szkoły powiadamia sąd rodzinny lub policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.
XII. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki:
Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy, a jeśli jest nieobecny to pedagoga/psychologa lub dyrekcję.
W razie konieczności odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie;
W sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia udziela pierwszej pomocy, wzywa pogotowie ratunkowe;
Zawiadamia o tym fakcie pedagoga/psychologa oraz dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów, których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły;
Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności;
Dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób;
W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości, policja ma możliwość przewiezienia ucznia do izby wytrzeźwień, na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin);
O fakcie zabrania ucznia przez policję zawiadamia się rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny jeśli uczeń nie ukończył 18 lat.
Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to dyrektor szkoły ma obowiązek powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich) lub sądu rodzinnego;
W każdym tego typu przypadku uczeń otrzymuje naganę.
XIII. Postępowanie w przypadku podejrzenia, że uczeń posiada przy sobie substancje przypominające narkotyk.
Powiadomienie pedagoga oraz dyrekcji szkoły;
Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawcy, pedagog, psycholog, dyrekcji) ma prawo zażądać, aby uczeń przekazał mu podejrzaną substancję, pokazał zawartość torby itp. Nauczycielowi nie wolno (nie ma prawa) samodzielnie przeszukać odzieży ani torby ucznia – jest to czynność zastrzeżona dla policji;
W przypadku gdy uczeń odda nauczycielowi podejrzaną substancję, szkoła przekazuje ją niezwłocznie policji;
Powiadomienie o zaistniałym fakcie rodziców/prawnych opiekunów ucznia i wezwanie do natychmiastowego stawiennictwa w szkole lub miejscu przebywania ucznia;
W przypadku, gdy uczeń odmawia oddania substancji – policja w obecności rodziców ucznia przeprowadza rewizję;
Wychowawca i dyrektor szkoły przeprowadzają rozmowę z uczniem i jego rodzicami;
Udzielnie uczniowi nagany i obniżenie oceny z zachowania;
Z przebiegu sytuacji sporządza się notatkę służbową.
XIV. Postępowanie w przypadku stwierdzenia palenia tytoniu przez ucznia
Zgłoszenie faktu wychowawcy klasy;
Wychowawca powiadamia o fakcie rodziców/prawnych opiekunów ucznia, pedagoga oraz dyrekcję;
Rozmowa dyscyplinująca i profilaktyczna – powiadomienie ucznia w obecności rodziców o konsekwencjach zdrowotnych i prawnych palenia przez osoby niepełnoletnie;
Udzielenie upomnienia i odpowiedni zapis w dzienniku szkolnym.
XV. Postępowanie w sytuacji stwierdzenia dewastacji mienia szkolnego lub cudzej własności
Interwencja – powstrzymanie sprawców;
W przypadku braku możliwości ustalenia sprawcy/sprawców, rozmowa z wszystkimi osobami mogącymi się znajdować w miejscu zdarzenia, podjęcie czynności mających na celu ustalenie sprawcy/sprawców;
Wezwanie rodziców;
W przypadku dużej szkody obligatoryjne wezwanie policji;
Wszczęcie procedur prawnych mających na celu wyciągnięcie konsekwencji materialnych wobec rodziców sprawców lub odpracowanie szkody;
Nagana Dyrektora Szkoły. Obniżenie oceny z zachowania.
XVI. Procedura postępowania w przypadku kradzieży dokonanej na terenie szkoły
Ustalenie sprawcy kradzieży
Rozmowa wychowawcy z uczniem celem ustalenia przyczyn kradzieży;
Poinformowanie pedagoga oraz dyrektora szkoły o zaistniałej sytuacji;
Wezwanie do szkoły rodziców ucznia i przekazanie im informacji;
Sporządzenie zapisu w dzienniku szkolnym;
Zobowiązanie ucznia do oddania skradzionej rzeczy ewentualnie pokrycie kosztów skradzionego przedmiotu;
W przypadku odmowy współpracy przez ucznia i rodziców powiadomienie policji;
Dalszy tok postępowania prowadzi policja.
XVII. Procedura postępowania w przypadku uchylania się od obowiązku szkolnego:
W przypadku, gdy uczeń trzykrotnie opuścił w sposób ciągły zajęcia lekcyjne lub ma sporadyczne nieusprawiedliwione nieobecności z danego przedmiotu, nauczyciel:
Zgłasza ten fakt wychowawcy;
Wychowawca wyjaśnia przyczyny nieobecności w rozmowie z uczniem i jego rodzicami;
Wychowawca po rozpoznaniu przyczyn nieobecności ucznia podejmuje decyzjeo ewentualnym powiadomieniu pedagoga i/lub psychologa.
W przypadku, gdy uczeń systematycznie uchyla się od obowiązku szkolnego lub opuści 50 godzin lekcyjnych (nieusprawiedliwionych) wychowawca:
Powiadamia pedagoga i/lub psychologa;
Informuje i wzywa do szkoły rodziców/prawnych opiekunów ucznia;
Ustala przyczyny nieobecności;
Zawiera kontrakt z rodzicami i z uczniem w obecności pedagoga lub psychologa;
W przypadku, gdy niemożliwe jest nawiązania telefonicznego kontaktu z rodzicami ucznia – po dwóch tygodniach nieobecności, Dyrektor Szkoły wysyła pisemne zawiadomienia do rodziców/prawnych opiekunów o absencji ucznia.
Pedagoga/psychologa informuje GOPS;
Jeśli rodzice odmawiają współpracy, Dyrektor Szkoły przekazuje informację do organu prowadzącego.
XVIII. Procedura „Niebieskiej Karty”
Co to jest przemoc w rodzinie?
Przemoc w rodzinie to jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, a także innych osób wspólnie zamieszkujących lub gospodarujących, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
Cel wszczęcia procedury
Podjęcie działań interwencyjnych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa uczniowi, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięty przemocą w rodzinie.
Kiedy należy wszcząć procedurę „Niebieskiej Karty”?
Wszczęcie procedury następuje w przypadku zaistnienia podejrzenia stosowania wobec ucznia przemocy w rodzinie.
Formularze:
formularz „Niebieska Karta – A” – wypełniany przez przedstawiciela szkoły po uzyskaniu informacji o stosowaniu przemocy wobec ucznia,
formularz „Niebieska Karta – B” – pouczenie dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie, przekazywane przedstawicielowi pokrzywdzonego ucznia,
formularz „Niebieska Karta – C” – wypełniany przez członków zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby dotkniętej przemocą w rodzinie,
formularz „Niebieska Karta – D” – wypełniany przez członków zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej wobec osoby podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie.
Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta — A” przez przedstawiciela oświaty (dyrektor szkoły, nauczyciel wychowawca, pedagog szkolny) w obecności ucznia, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięty przemocą w rodzinie (§ 2 ust. 1). Rozmowa z pokrzywdzonym uczniem powinna być przeprowadzona w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności oraz zapewniających mu bezpieczeństwo. Może to mieć miejsce zarówno w szkole, jak i w miejscu pobytu ucznia.
Działania z udziałem ucznia, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięty przemocą w rodzinie, powinny być prowadzone w miarę możliwości w obecności psychologa (§ 5 ust. 3 Rozporządzenia).
W przypadku braku możliwości wypełnienia formularza „Niebieska Karta — A” z uwagi na nieobecność ucznia, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięty przemocą w rodzinie, ze względu na stan jego zdrowia lub ze względu na zagrożenie jego życia lub zdrowia, wypełnienie formularza następuje niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z nim lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie. W przypadku, gdy nawiązanie bezpośredniego kontaktu z pokrzywdzonym uczniem jest niewykonalne, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje bez jego udziału.
Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B” rodzicowi, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu albo osobie, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie (§ 6 ust. 3 Rozporządzenia).
Niezwłocznie po wszczęciu postępowania, ale nie później niż w terminie siedmiu dni (§ 7 rozporządzenia) od dnia wszczęcia, przedstawiciel szkoły przekazuje formularz przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego powołanego przez wójta/burmistrza/prezydenta składającego się z przedstawicieli: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych, a ponadto kuratorów i prokuratorów (art. 9a ust. 3 – 5 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
Po przekazaniu formularza zespołowi interdyscyplinarnemu dalsze działania podejmowane są już przez ten zespół.
Czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury należy przeprowadzić w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego, a jeżeli te osoby są podejrzanymi o stosowanie przemocy wobec ucznia, czynności przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego (§ 5 ust. 1 i 2 Rozporządzenia).
Działania pracownika szkoły w ramach procedury Niebieska Karta:
udzielenie informacji o:
możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;
2. zorganizowanie niezwłocznie dostępu do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
3. prowadzenie rozmów z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informowanie ich o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie,
4. diagnozowanie sytuacji i potrzeb osoby, a w szczególności dziecka, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
5. udzielanie kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.
Wszystkie czynności podejmowane przez szkołę w ramach procedury są dokumentowane. Dokumentacja może być przekazana organom ścigania prowadzącym postępowanie przygotowawcze.
Zawiadomienie organów ścigania
Obowiązek taki powstaje z chwilą podjęcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa przemocy wobec ucznia. O zdarzeniu należy zawiadomić policję lub sąd rodzinny właściwy według miejsca zamieszkania ucznia.
Szkoła jako podmiot zawiadamiający o popełnieniu przestępstwa jest informowana przez organa ścigania o wszczęciu i zakończeniu zainicjowanego postępowania.
XIX. Postępowanie wobec osoby „obcej” na terenie szkoły:
Przez osobę „obcą” na terenie szkoły rozumie się osobę, która:
– nie jest rodzicem ucznia tej szkoły,
– nie jest osobą wypełniającą aktualnie na terenie szkoły zadania i funkcje znane dyrekcji,
– nie jest osobą zaproszoną przez dyrektora szkoły, bądź wychowawcę klasy lub też uprawnionego pracownika szkoły, i która swoim zachowaniem w wyraźny sposób narusza zasady i normy współżycia społecznego, bądź też w inny sposób stanowi zagrożenie dla porządku na terenie szkoły i bezpieczeństwa uczniów oraz innych osób przebywających na terenie szkoły.
Ustalamy powody obecności oraz zachowanie osoby postronnej poprzez obserwację, a także rozmowę z nią.
W przypadku powstania wątpliwości lub ujawnienia niepokojących zachowań z jej strony, niezwłocznie informujemy dyrektora szkoły.
Jednocześnie zabezpieczamy uczniów i inne osoby przed skutkami niewłaściwych zachowań tej osoby.
Osoba zostaje wezwana do natychmiastowego opuszczenia terenu szkoły.
W przypadkach drastycznych niezwłocznie zawiadamiamy policję.
Postępujemy tak samo jeśli na terenie szkoły rodzic lub członek rodziny ucznia narusza w wyraźny sposób zasady współżycia społecznego np. jest pijany, agresywny; próbuje „wymierzać sprawiedliwość” innym uczniom.
XXII. Procedura postępowania w sytuacji wypadku na terenie szkoły.
Udzielenie pierwszej pomocy w zależności od potrzeb (np. unieruchomienie kończyny, założenie opaski uciskowej, sztuczne oddychanie);
Wezwanie lekarza lub karetki pogotowia (w zależności od potrzeby);
Zawiadomienie rodziców o wypadku;
Obserwacja poszkodowanego do momentu przyjazdu karetki pogotowia;
Poinformowanie dyrektora szkoły o zaistniałym wypadku;
Dalsze postępowanie prowadzi dyrektor szkoły zgodnie z wytycznymi Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.
XXIII. Procedura udzielania uczniom pierwszej pomocy przedlekarskiej:
1. Cel procedury
Przeżycie osób poszkodowanych po wypadkach zależy od jak najszybszego udzielenia pomocy medycznej i właściwej organizacji transportu do szpitala. Stosowanie tej pomocy wymagane jest w przypadku, gdy u poszkodowanego występują:
– zaburzenia w oddychaniu (bezdech),
– zatrzymanie krążenia,
– krwotok,
– wstrząs pourazowy.
Procedura ma na celu zapewnienie właściwej opieki dziecku poprzez udzielenie pierwszej pomocy przedlekarskiej w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia wychowanka szkoły.
2. Zakres procedury
Procedura dotyczy zasad i zakresu podejmowanych czynności w celu ratowania życia ucznia przed wezwaniem i pojawieniem się fachowej pomocy medycznej.
Pierwsza pomoc przedlekarska to pomoc w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia ucznia szkoły.
Pierwsza pomoc przedlekarska polega przede wszystkim na wezwaniu pogotowia ratunkowego oraz wykonaniu czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, w tym również z wykorzystaniem wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza dopuszczonych do obrotu w Polsce.
3. Instrukcja udzielania pierwszej pomocy
Przy udzielaniu pierwszej pomocy ratownik, pomimo zdenerwowania, powinien w miarę możliwości wykazać się opanowaniem i zdrowym rozsądkiem, gdyż jest to podstawą skuteczności i sprawności jego działania. W miarę możliwości do udzielenia pierwszej pomocy wzywa się pracownika szkoły przeszkolonego w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedlekarskej.
Pierwszą czynnością przed przystąpieniem do pomocy poszkodowanemu jest zabezpieczenie miejsca wypadku przed ewentualnymi dalszymi zagrożeniami, np. wyłączenie urządzeń elektrycznych.
Następną czynnością jest dokonanie oceny stanu poszkodowanego, czy zachował on przytomność i jaki jest stan wydajności jego układów krążenia i oddychania. Prawidłowa ocena tego stanu jest podstawą do dalszych działań związanych z pierwszą pomocą. Takimi działaniami mogą być:
– podjęcie sztucznego oddychania,
– zewnętrzny masaż serca,
– zatamowanie krwotoku,
– ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej,
– zabezpieczenie poszkodowanego przed pogłębieniem wstrząsu,
– wezwanie pogotowia ratunkowego.
Udzielenie pierwszej pomocy należy kontynuować do czasu przybycia fachowego personelu medycznego.
Podanie jakiegokolwiek doustnego środka farmakologicznego jest dopuszczalne tylko i wyłącznie po konsultacji z rodzicem (opiekunem prawnym) dziecka lub lekarzem.
W sytuacji udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej przez nauczyciela prowadzącego w tym samym czasie zajęcia dydaktyczno – wychowawczo – opiekuńcze z grupą uczniów szkoły jest on zobowiązany do ustalenia opiekuna dla pozostałych uczniów.
W razie urazów (skaleczenia, otarcia, zasinienia) niewymagających udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej i niepowodujących stanu nagłego zagrożenia zdrowia lub życia wychowanka szkoły nauczyciel, za zgodą rodzica, może dokonać niezbędnych czynności mających na celu pomoc uczniowi.
O każdym przypadku wystąpienia urazu nauczyciel będący świadkiem zdarzenia lub nauczyciel, pod którego opieką dziecko się znajduje, powiadamia w dniu zdarzenia rodziców (opiekunów prawnych) ucznia oraz dyrektora szkoły.
Uraz nie stanowi wypadku.
Bezdech
W przypadku, kiedy pierwszy wystąpi zanik czynności oddychania, krążenie może trwać jeszcze przez krótki czas, ale jest ono wówczas mniej wydajne i dochodzi do jego zatrzymania. Brak czynności oddechowej zwany jest bezdechem. Może on wystąpić przy uszkodzeniach mózgu, górnych czynności oddechowych lub ich niedrożności. W większości przypadków przywrócenia dokonuje się, stosując proste czynności pod warunkiem natychmiastowego ich podjęcia.
Bezdech u poszkodowanego rozpoznajemy przez:
– brak ruchów oddechowych klatki piersiowej oraz niemożność wyczucia na własnym policzku wydychanego przez poszkodowanego powietrza.
Wówczas przystępujemy do udrożnienia dróg oddechowych i sztucznego oddychania.
Niedrożność dróg oddechowych w przypadku blokowania ich przez język stosunkowo łatwo usuwa się poprzez odchylenie głowy poszkodowanego do tyłu. Czynność tę wykonujemy:
kładąc jedną rękę pod szyję poszkodowanego i jednocześnie układając drugą na jego
czole, następnie, zachowując ostrożność, odchylamy jego głowę maksymalnie do tyłu.
W przypadku, kiedy zachodzi podejrzenie uszkodzenia kręgosłupa, zatkane językiem drogi oddechowe udrażniamy poprzez uniesienie żuchwy lub wyciągnięcie języka. Żuchwę można unieść, wysuwając ją w kierunku pionowym u poszkodowanego leżącego na wznak, poprzez naciskanie do przodu oboma kciukami kątów żuchwy. Wysunięcie żuchwy można uzyskać również przez pociągnięcie za dolne zęby, tak by wysunęły się przed zęby górne. Jeżeli omówione metody nie powodują udrożnienia dróg oddechowych, należy dokonać tego poprzez wyciągnięcie języka. Po rozwarciu szczęki poszkodowanego należy uchwycić język w palce wskazujący i kciuk, a następnie wyciągnąć go na brodę.
Usuwanie ciał obcych
Ciało obce z ust i gardła usuwa się poprzez przewrócenie poszkodowanego na bok i otworzenie jego ust.
Sztuczne oddychanie
Po upewnieniu się, że drogi oddechowe u poszkodowanego są drożne, można przystąpić do przywracania oddechu. Najskuteczniejszą i stosunkowo najprostszą metodą jest sztuczne oddychanie „usta – usta”. Stosowanie tej metody polega na tym, że ratujący wdmuchuje swoje powietrze wydechowe bezpośrednio do ust ratowanego. Po przechyleniu głowy poszkodowanego do tyłu i zatkaniu jego nosa ratujący powinien wykonać głęboki wdech i wdmuchiwać powietrze bezpośrednio do ust poszkodowanego. Unoszenie się ściany klatki piersiowej ratowanego świadczy o skuteczności sztucznego oddechu. Odjęcie ust od ratowanego umożliwia bierny wydech. Ratujący powinien upewnić się, że w czasie wydechu powietrze wydostaje się na zewnątrz, wówczas czynnośc i ratujące życie są skuteczne.
Czynności wdmuchiwania powietrza do płuc wykonuje się z częstotliwością od 16 do 20 razy na minutę do czasu powrotu samoistnego wydolnego oddechu lub przejęcia poszkodowanego przez personel karetki reanimacyjnej. Wskazane jest stosowanie maski reanimacyjnej, umożliwiającej zatkanie nosa, co ułatwia prowadzenie sztucznego oddychania. Zapewnia ona również brak kontaktu ratownika z ustami poszkodowanego.
Równie skuteczne jest oddychanie „usta – nos”. Metodę tę stosuje się poprzez zatkanie ust poszkodowanego i wdmuchiwanie powietrza przez nos, co wymaga użycia większej siły niż przy metodzie „usta – usta”. Podczas wydechu usta ratowanego odsłania się.
Po odzyskaniu przez poszkodowanego własnego oddechu należy ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej.
Zatrzymanie czynności serca
Zatrzymanie czynności serca równoznaczne jest z zatrzymaniem krążenia krwi w ustroju poszkodowanego.
Objawy:
– nagła utrata przytomności i po kilku sekundach bezdech, brak tętna na dużych tętnicach w okolicy szyi i pachwin; należy zauważyć, że brak tętna w tętnicach promieniowych nie musi świadczyć o zatrzymaniu krążenia, źrenice poszkodowanego przestają reagować na światło, a skóra przyjmuje blado – siną barwę.
Zatrzymanie krążenia krwi wymaga natychmiastowego przystąpienia do masażu zewnętrznego i równocześnie sztucznego oddychania. Upewniwszy się, że krążenie krwi rzeczywiście ustało, niezwłocznie przystępujemy do czynności ratujących życie.
Masaż serca
Masaż serca zewnętrzny polega na tym, że ratujący uciska rytmicznie mostek ratowanego w kierunku kręgosłupa, kiedy ten leży na plecach. Na skutek tych działań serce leżące pomiędzy mostkiem a kręgosłupem zostaje uciśnięte, co powoduje mechaniczne wyciśnięcie krwi z komór małego i dużego krążenia. Odjęcie nacisku na klatkę piersiową pozwala na powtórne odkształcenie się ściany klatki piersiowej, co pozwala komorom serca na napełnienie się krwią. Cały cykl powtarza się przy następnym ucisku mostka i jego zwolnieniu.
Skuteczny masaż jest wykonywany przy prędkości 80 uciśnięć na minutę. Przy wykonywaniu masażu poszkodowany powinien leżeć na plecach. Na mostek należy uciskać silnie, szybko, krótko, a nadgarstki powinny być ułożone jeden na drugim. Uciskać należy w miejscu środkowej linii ciała, tuż poniżej połowy długości mostka.
Sztuczne oddychanie
Aby zapewnić skuteczność masażu serca, należy połączyć go ze sztucznym oddychaniem. W przypadku akcji prowadzonej przez jednego ratującego musi on wykonać zarówno sztuczne oddychanie, jak i masaż serca, w następujący sposób:
– po każdych 2 wdmuchnięciach wykonuje się 30 uciśnięć, liczba sztucznych oddechów powinna wynosić 16 – 20 na minutę.
W przypadku, kiedy jest dwóch ratowników, ratowanie jest łatwiejsze, gdyż wówczas jeden ratownik wykonuje sztuczne oddychanie, a drugi masaż zewnętrzny serca. Osoba prowadząca sztuczne oddychanie powinna wdmuchiwać powietrze 2 razy na 30 uciśnięć mostka. Wyczuwalne tętno w tętnicach szyjnych lub udowych, a także obwodowych świadczy o powrocie czynność serca. Badanie tętna na tętnicach szyjnych powinno być prowadzone dokładnie i w miarę krótko, tak by nie zakłócało swobodnego przepływu krwi do mózgu.
W przypadku, kiedy u poszkodowanego powrócą podstawowe funkcje życiowe, układamy go w pozycji bocznej ustalonej.
Krwotok
W przypadku wystąpienia krwotoku u poszkodowanego, tj. utraty dużej ilości krwi (tzn. około 1,5 – 2 litrów), wystąpią następujące objawy:
bladość powłok ciała, przyspieszenie tętna, spadek ciśnienia krwi, ogólne osłabienie, szum w uszach, zimny pot, „mroczki” przed oczyma, niepokój, utrata przytomności, poprzedzająca zgon.
Tamowanie krwotoku
Zatamowanie krwotoku na miejscu wypadku jest czynnością ratującą życie. Zatamować krwotok można poprzez:
– uniesienie kończyny, ucisk ręczny w miejscu wypływu krwi, założenie opatrunku uciskowego.
Uniesienie kończyny stosowane jest przy mniejszych krwotokach. Przy większych stosujemy ucisk ręczny, jednak dobrze jest uciskać ranę, przykrywając ją gazą opatrunkową. Na krwawiącą ranę stosujemy opatrunek uciskowy. Opatrunek taki składa się z czystego opatrunku osłaniającego, który uciska się wałkiem ze zwiniętego bandaża, ligniny, waty itp. mocowanego opaską dociskającą. Zdarza się jednak, że mimo opatrunku rana krwawi nadal. W takim przypadku nie należy zdejmować opatrunku, lecz dołożyć waty, ligniny itp. i ucisnąć go silniej drugą opaską.
Złamanie kości czaszki
Może nastąpić na skutek upadku na głowę lub uderzenia w głowę. Poszkodowany jest nieprzytomny, krwawi z uszu i ust. Należy zrobić zimny okład na głowę, zapewnić spokój i skierować do szpitala. Złamanie kręgosłupa – silny ból w kręgosłupie, sztywność karku lub w stopach. Nie przemieszczać chorego. Wezwać pomoc instytucjonalną. Złamanie i zwichnięcie obojczyka objawia się bólem i znacznym obrzękiem w okolicach obojczyka. Włożyć do dołu pachowego zwitek waty, zgiąć rękę pod kątem prostym, zawiesić na temblaku zrobionym z chustki i na uszkodzone miejsce nałożyć zimny okład.
Złamanie żeber objawia się silnym bólem przy oddychaniu, kaszlu, kichaniu i przy ruchach.
Mocno obandażować klatkę piersiową lub dobrze ściągnąć ręcznikiem podczas wydechu. W przypadku stłuczenia lub zwichnięcia stosować zimne okłady z wody i mocno zabandażować. Miejsca stłuczonego nie jodynować, rozcierać lub smarować maściami.
Złamania kończyn
W przypadku ręki należy ją unieruchomić za pomocą deski lub szyny tak, aby dwa sąsiadujące stawy uległy unieruchomieniu, zawiesić na temblaku i przymocować do tułowia. Przy złamaniu i zwichnięciu palców u rąk należy przymocować deseczkę na szerokość dłoni, zabandażować. Długość deseczki powinna być od końca palców do przedramienia. Złamanie kończyn dolnych – należy unieruchomić na desce od długości pięty, by zachodziła poza miednicę, i przymocować do tułowia.
Nie należy zmieniać ułożenia kończyny ani nie próbować nastawiać złamania. Unieruchomić kończynę w jej aktualnym położeniu. Przy złamaniu otwartym nie wolno dotykać wystających odłamów kostnych – łatwo ulegają zakażeniu.
Wstrząs pourazowy
Objawy wstrząsu:
szybko słabnące, nawet niewyczuwalne tętno, bladość i ochłodzenie skóry, zimny pot na powierzchni ciała, płytki, przyspieszony oddech, niepokój poszkodowanego, apatia i senność.
Łagodzenie objawów wstrząsu
Przy początkowych objawach wstrząsu poszkodowany raczej jest przytomny, ale objawy te mogą pogłębić się na skutek strachu, bólu czy zimna. Należy zatem starać się wyeliminować czynniki powodujące ten wstrząs, a w szczególności:
zapewnić poszkodowanemu spokój, osłonić przed zimnem, zapewnić poszkodowanemu prawidłowy oddech, opanować krwotok, założyć opatrunek lub unieruchomić złamanie, ułożyć poszkodowanego na wznak z kończynami dolnymi uniesionymi ku górze, uspokoić psychicznie, ewentualnie podać do picia ciepłe płyny – jeśli poszkodowany jest przytomny, szybko wezwać wykwalifikowaną pomoc medyczną.
Omdlenie
Udzielając pierwszej pomocy zemdlonemu, należy:
– ułożyć chorego wygodnie z nogami uniesionymi do góry lub posadzić, pochylając go mocno do przodu, tak by głowa znajdowała się między kolanami, rozpiąć choremu ubranie, zapewnić dostęp świeżego powietrza.
Nieprzytomnemu nigdy nie wolno podawać żadnych środków doustnie! Jeśli chory sinieje, należy podnieść mu do góry dolną szczękę celem udrożnienia dróg oddechowych. Jeśli po kilku minutach chory nie odzyskuje przytomności – wezwać pogotowie ratunkowe.
Padaczka
Postępowanie w razie napadu z zaburzeniami świadomości lub innego rodzaju napadu
Zachować spokój. Wezwać pielęgniarkę szkolną ( jeśli jest obecna).
Nauczyciel prowadzący zajęcia obserwuje i zajmuje się dzieckiem , zabezpiecza go przed ewentualnym upadkiem lub uderzeniem.
Nauczyciel wspomagający wzywa pogotowie z najbliżej dostępnego telefonu.
Nauczyciel wspomagający wyprowadza pozostałe dzieci z klasy i przekazuje pod opiekę nauczyciela przedszkola lub nauczyciela z biblioteki.
Nauczyciel wspomagający powiadamia rodziców dziecka.
Obserwować ucznia po napadzie, czy nie jest senny, zmęczony – umożliwić mu odpoczynek w dogodnym miejscu pod nadzorem osoby dorosłej.
Cukrzyca
Podajemy insulinę (tzw. dawka korekcyjna),
Uzupełniamy płyny (dziecko powinno dużo pić, przeciętnie 1litr w okresie 1,5-2 godz., najlepszym płynem jest niegazowana woda mineralna),
Samokontrola (badanie moczu na obecność cukromoczu i ketonurii, po około 1 godz. należy dokonać kontrolnego pomiaru glikemii),
W razie stwierdzenia hiperglikemii dziecko nie powinno jeść, dopóki poziom glikemii nie obniży się. Powiadamiamy rodziców .
Astma
Należy posadzić poszkodowanego w przewiewnym miejscu w pozycji półsiedzącej, pochylonej do przodu, z oparciem na rękach. W ten sposób uruchomione zostaną dodatkowe mięśnie oddechowe, które ułatwią wentylację płuc.
Jeżeli dziecko ma przy sobie odpowiednie leki i rodzice wyrazili zgodę na podawanie leków, należy to uczynić,
Jeśli po zażyciu leków objawy nie ustępują, należy wezwać pogotowie oraz rodziców dziecka.
Osoba udzielająca pomocy powinna zachować spokój oraz uspokajać chorego, ponieważ stres może nasilić objawy astmy.
W oczekiwaniu na pomoc medyczną należy bacznie obserwować poszkodowanego,
Jeżeli dojdzie do zatrzymania czynności życiowych, trzeba natychmiast rozpocząć resuscytację.
4. Postanowienia końcowe
W przypadku podejrzenia choroby dziecka niewymagającej udzielenia pierwszej pomocy przedlekarskiej (gorączka, kaszel, katar, wysypka itp.) nauczyciel niezwłocznie powiadamia rodziców (opiekunów) dziecka i informuje ich o konieczności odebrania dziecka ze szkoły.
Pierwszej pomocy przedlekarskiej udziela uczniom głównie wykwalifikowana pielęgniarka szkolna;
Pod nieobecność pielęgniarki szkolnej pomocy uczniom udziela wychowawca klasy, nauczyciel prowadzący zajęcia lub inny pracownik szkoły; (powiadamia rodziców, prawnych opiekunów i w razie konieczności wzywa lekarza).
Po przybyciu do szkoły rodzice ( opiekunowie prawni ) lub lekarz pogotowia ratunkowego przejmują odpowiedzialność za ucznia. Szkoła udziela tym osobom wszelkiej koniecznej pomocy.
XXIV. Procedura postępowania w przypadku zasłabnięcia ucznia.
W sytuacji zasłabnięcia ucznia nauczyciel udziela pierwszej pomocy.
Uczeń zostaje przeprowadzony przez pracownika obsługi szkolnej do gabinetu pedagoga/pielęgniarki szkolnej.
Po udzieleniu dziecku pierwszej pomocy pedagog/pielęgniarka szkolna powiadamia rodziców o zaobserwowanych u ucznia zmianach oraz informuje o konieczności jak najszybszego odbioru dziecka ze szkoły i udania się do lekarza.
Jeżeli nie ma możliwości skontaktowania się z rodzicami ucznia, wówczas pedagog/pielęgniarka szkolna kontaktuje się np. telefonicznie z lekarzem w celu uzyskania konsultacji medycznej.
Lekarz podejmie decyzję co do możliwości powrotu chorego ucznia do domu szkolnym autobusem. Jeżeli uczeń sam nie może wracać do domu, pozostaje pod opieką wyznaczonej przez dyrektora osoby do momentu skontaktowania się z rodzicami ucznia albo odebrania go ze szkoły.
Pedagog/pielęgniarka szkolna sporządza notatkę z przebiegu rozmów i podjętych decyzji.
XXV. Procedura postępowania w przypadku próby samobójczej ucznia na terenie szkoły.
Działania uprzedzające, zapobiegawcze: omówienie problematyki na forum Rady Pedagogicznej; upowszechnienie procedur przewidywania zamachów samobójczych; monitorowanie stanu psychicznego uczniów, reagowanie na symptomy ostrego, chronicznego stresu, objawy depresji.
Działania interwencyjne – Osoba będąca świadkiem zdarzenia: ustala i potwierdza rodzaj zdarzenia; nie pozostawia ucznia samego; usuwa wszystko, co może ułatwić realizację zamiaru; bez rozgłosu przeprowadza ucznia w bezpieczne, ustronne miejsce; zbiera wstępne informacje o okolicznościach zdarzenia; wzywa pomoc (pogotowie, policję, straż) jeśli potrzeba; zadba, żeby interwencja służb przebiegała dyskretnie; towarzyszy uczniowi – gdyż jest dla niego ważna; zawiadamia Dyrekcję Szkoły, Dyrekcja zawiadamia jednostkę sprawującą nadzór nad szkołą; dokonuje szybkiej oceny zagrożeń, np. wg klucza:
RYZYKO UMIARKOWANE
NP. UCZEŃ MÓWI O SAMOBÓJSTWIE,
NIE MÓWI JAK TO ZROBI,
NIE BYŁO WCZEŚNIEJSZYCH PRÓB,
DUŻE RYZYKO
NP. WYSTĄPIŁY CZYNNIKI PRZEDWYPADKOWE,
UCZEŃ MÓWI JAK TO ZROBI,
BYŁY WCZEŚNIEJSZE PRÓBY,
EKSTREMALNE RYZYKO
NP. WYSTĄPIŁY WSKAŹNIKI PRZEDWYPADKOWE,
UCZEŃ DOKONAŁ SAMOOKALECZENIA,
PODJĄŁ PRÓBĘ NIEUDANEJ PRÓBY SAMOBOJCZEJ LUB INNE
DZIAŁANIA W PRZYPADKU ZAGROŻENIA ZDROWIA LUB ŻYCIA
Działania zapobiegawcze
Nauczyciel zawiadamia wychowawcę i pedagoga szkolnego, informuje o wynikach swojej oceny sytuacji (ryzyka); w razie potrzeby podejmuje niezwłocznie działania w celu ratowania życia i zdrowia poszkodowanego w szczególności wzywa odpowiednie służbyoraz zapewnienia w miarę możliwości opiekę psychologa.
Wychowawca powiadamia rodziców/ opiekunów prawnych.
Dyrekcja szkoły dokonuje wyboru priorytetów i ustala strategię działania uzależniając ja od oceny sytuacji.
Chrońmy ucznia oraz inne osoby przed zbędnymi czynnikami stresującymi (np. kontaktem z mediami, świadkami, itp.).
Działania naprawcze
Wychowawca wraz z pedagogiem/psychologiem:
dokonuje diagnozy ryzyka ponowienia próby samobójczej uwzględniając, że odratowana osoba ma nadal poważne kłopoty z radzeniem sobie z problemami życiowymi;
bezwzględnie konsultuje dalszą strategię z PPP lub placówką opieki zdrowotnej;
podejmuje próbę zmobilizowania rodziny, aby udzieliła wsparcia bliskiemu, zapewniła mu bezpieczeństwo, wzmocniła wzajemne więzi.
XXVI. Procedura postępowania w przypadku śmierci samobójczej ucznia dokonanej na terenie szkoły.
Dyrektor Szkoły niezwłocznie kontaktuje się w sytuacji śmierci samobójczej dokonanej na terenie szkoły z:
• służbami medycznymi;
• rodzicami ucznia;
• policją, prokuraturą;
• organem nadzoru pedagogicznego;
• organem prowadzącym szkołę.
Dyrektor szkoły powiadamia rodziców o zdarzeniu. Organizuje i udziela pomocy służbom ratowniczym i policji w przypadku ich działań. Podejmuje decyzje o dalszej organizacji pracy szkoły w danym dniu. Organizuje wsparcie psychologiczne i pedagogiczne dla uczniów i nauczycieli.
XXVII. Procedura postępowania w przypadku śmierci samobójczej ucznia dokonanej poza szkołą.
Dyrektor Szkoły powiadamia nadzór pedagogiczny i organ prowadzący o zdarzeniu.
Dyrektor Szkoły organizuje wsparcie psychologa i pedagoga w środowisku rówieśniczym ucznia i nauczycieli.
Wychowawcy informację o śmierci ucznia przekazują na forum swoich klas, należy unikać informowania uczniów na forum szkoły.
Przekazywany komunikat należy ograniczyć do minimum.
Należy nie dopuścić do doszukiwania się w tragicznym zdarzeniu sensacji, zbytniego rozgłosu. Nie należy dopuścić do gloryfikowania zmarłego ucznia, ukazywania go jako męczennika, wzoru do naśladowania.
Nie wolno wspominać, ani opisywać, metody samobójstwa, a także miejsca w którym je popełniono.
Należy unikać nadmiernych uproszczeń, lepiej podkreślać, że jest to skutek interakcji wielu czynników.
Na każdym kroku mocno podkreślać, że samobójstwo nie jest żadną metodą radzenia sobie z problemami osobistymi. Przypomnieć do jakich osób lub instytucji uczniowie mogą i powinni zgłaszać się, gdy mają problemy, zarówno z nauką jak i osobiste;
Przede wszystkim nie należy dopuścić, aby którykolwiek z uczniów utożsamiał się z samobójcą i poprzez pryzmat tragicznego zdarzenia widział sposób na rozwiązanie swoich problemów.
XXVIII. Procedura postępowania w przypadku żałoby po śmierci ucznia
Działania uprzedzające:
-omówienie procedury postępowania na forum Rady Pedagogicznej;
-omówienie tematyki stresu, traumy, żałoby, reakcji typowych dla stresu pourazowego na forum Rady Pedagogicznej;
Działania interwencyjne:
Dyrektor Szkoły
– informuje nauczycieli, wychowawców o zaistniałej sytuacji;
– przypomina zasady dyskusji z uczniami, uwzględniając elementy odreagowania – na godzinach wychowawczych;
– stwarza możliwość uczestniczenia w ceremoniach pogrzebowych.
– wychowawca informuje uczniów o zaistniałej sytuacji na forum klasy.
Działania naprawcze:
– wszyscy nauczyciele oceniają potrzeby – monitorują stan psychiczny uczniów ze szczególnym uwzględnieniem reakcji stresu pourazowego, zwracają uwagę na uczniów, u których stwierdza się szczególnie ostry lub chroniczny przebieg reakcji;
-wychowawca konsultuje sytuację z pedagogiem lub specjalistą z PPP; ułatwia kontakt ze specjalistami z placówek wsparcia zewnętrznego.
XXIX. Procedura postępowania w przypadku ucznia niedożywionego i zaniedbanego
W przypadku powstania podejrzenia, że uczeń jest zaniedbywany w domu:
Wychowawca klasy dokonuje obserwacji ucznia, a następnie przeprowadza z nim rozmowę celem ustalenia jego sytuacji domowej (w szczególności, czy rodzice zajmują się nim, czy rozmawia z nimi o swoich problemach, czy spożywa w domu posiłki i jak często, czy do szkoły dostaje drugie śniadanie, czy rodzice spożywają w domu alkohol i jak często, jak się do dziecka zwracają, czy pomagają mu w nauce, czy spędzają z nim wolny czas).
Wychowawca klasy ustala, z którymi dziećmi uczeń zaniedbany utrzymuje bliskie kontakty, a następnie rozmawia z nimi, usiłując ustalić sytuację zaniedbanego dziecka.
Po rozmowie z uczniem oraz jego kolegami i biorąc pod uwagę własne obserwacje i uzyskane już wcześniej informacje (np. od uczniów, rodziców, nauczycieli), wychowawca klasy podejmuje działania, których celem jest pomoc uczniowi. Z dokonanych ustaleń sporządza notatkę.
O dokonanych ustaleniach wychowawca informuje dyrektor pedagoga lub psychologa szkolnego.
Wychowawca klasy kontaktuje się z rodzicami/prawnymi opiekunami ucznia celem umówienia spotkania w szkole. W spotkaniu tym biorą udział: wychowawca klasy, rodzice/prawni opiekunowie ucznia, pedagog i psycholog szkoły oraz dyrektor. Podczas spotkania podjęta zostaje próba wyjaśnienia sytuacji i ustalenia przyczyny zaniedbania ucznia. Jeżeli przyczyną zaniedbania ucznia jest zła sytuacja finansowa rodziny, wówczas uczestnicy spotkania ustalają zasady postępowania z uczniem i sposoby udzielenia pomocy zarówno jemu, jak i jego rodzinie. Podejmuje się decyzję o ewentualnym złożeniu wniosku do ośrodka pomocy społecznej oraz poinformowaniu rady rodziców w celu objęcia dziecka pomocą (pomocą w nauce, dożywianiem).
Gdy okaże się, że przyczyną zaniedbania ucznia jest demoralizacja (alkoholizm, narkomania w rodzinie, przemoc, niewydolność wychowawcza), wówczas dyrektor szkoły informuje o ustaleniach policję i sąd rodzinny.
